Asetik Asit’in bir diğer ismiyle etanoik asit olan ve CH3COOH formülü olan bir asit türüdür. Bu asit sirkelere eski tadını ve keskin kokusunu sağlayan organik bir madde. Şirketlerin içerisinde asetik asit %4 – %5 oranında bulunmaktadır. Bu asit karboksilik asitlerin iki karbonlu en küçüklerindendir ( en küçük olan ise formik asittir asetik asit bundan bir büyüğüdür). Bir tane asetil grubu ve bir hidroksil grubu olan iki küçük fonksiyonel gruptan meydana gelmektedir. Bu asit doğada karbonhidratların yükseltgenmesi ile oluşur. Sanayi sektöründe hem sentetik proseslerle hem de biyolojik elde edilmektedir. Bu aside tuz ve esterine de asetat denmektedir. Asetik asit suda tamamen çözünmektedir. Asetik asit duru ve renksizdir, ayrıca bu asidin çürütücü özelliği de bulunmaktadır.
Ev sirkelerinin dışında sanayilerde genel olarak poliyinil asetat ve selüloz asetat üretiminde katkı maddesi olarak kullanılıyor. Asetik asit karbonhidratların yükselmesi ile oluşurken, sanayide hem biyolojik yollarla hem de sentetik yollarla üretimi yapılmaktadır.
Gıda katkı kimyasalları arasındaki kodu E260’dır ve sanayilerde çok geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Koruyucu, asit sağlayıcı, lezzet verici, şelatlayıcı gibi görevlerde kullanılıyor. Ayrıca bu asit sirke imalatlarında, ilaç ve kozmetik ürünlerinde, emprenye, apre dağlama maddelerinin yapımında kullanılmaktadır. Bunların yanında kauçuk imalatlarında koagülatör olarak kullanılıyor. Ayrıca deri sanayisinde ve boya yapımların da görev görmektedir. Hatta alüminyum asetat tuzu yeni kesilmiş yararlarda kan durdurucu olarak kullanılıyor.
Asetik asit zayıf bir asit olduğu için ev içerisinde temizlik maddesi olarak da işlev görmektedir. Örnek verecek olursak, çaydanlıkların içerisinde oluşan kireçlerin arındırılması, cam ve benzeri parlak yüzeylerin madeni birikimlerinden temizlenmesi gibi örnekler verilebilir. Ayrıca koruma görevi de bulunmaktadır, gıdalarda ve sosların içerisinde koruma açmalı olarak kullanılıyor. Turşuların içerisinde kullanılmasının asıl görevinde bundan dolayıdır, turşuların içinde bulunan sebzeleri koruyarak diri kalmasını sağlar. Bu asidin sağlamış olduğu asitli ortam pek çok mikroorganizmanın oluşumuna engel teşkil ediyor. Bu sayede turşu olan sebzelerin ömrü uzuyor.
AcOH ya da Etanoik asit olarak da isimlendirilen asetat bileşikleri, sentetik elyaflar ve kumaşların üretimi için reaktif olarak kullanılan önemli bir endüstriyel organik kimyasal bir maddedir. Asitliği kontrol etmek ve çeşni olarak gıda katkı maddesi olarak da kullanılabilir. Su uzaklaştırıldığında, asetik asit buzlu asetik asit olarak adlandırılır ve daha sonra mükemmel bir protik çözücüde olabiliyor.
Asetik asit, fotoğrafçıların kullandığı filmler için selüloz asetat proseslerinde, odun tutkalı için ve sentetik elyaf ve kumaşlar için poliyilin asetat prosesi de önemli bir kimyasal katalizörü ve endüstriyel bir kimyasal maddedir.
Asetik asidin yapısı su şekildedir;
Asetik Asit Molekülü
Asetik asit, sanayide biyolojik ve sentetik yollarla imalat edilmektedir. Bu maddenin tuz ve esterine esetat denmektedir. Üstelik suda tamamen çözülür ve zayıf bir asittir. Kristalimsi buz taneciklerine benzer bir yapısı olan asit şu alanlarda kullanılır;
Sirke oluşumu; melas olarak adlandırılan madde fermantasyona uğratılır. Daha sonra meydana gelen alkol, derin bir kültür yöntemiyle asetik asiye dönüştürülür. Ardından elde edilen %10 ya da %12’lik asetik asit etik asetat ile eksrakte edilir. Daha sonra azeotripik damıtımı yapılır ve %98 ya da %99 meydana gelir. Elde edilen bu madde sirke olarak genelde %4 ya da %5 miktarında içerir fakat turşu kurulan şirketlerde bu oranlar %18 civarındadır. Sirkeler turşu yapılırken sebzelerin ömrünü uzatmak için önemli bir yöntemdir.
Yoğun şekilde kullanılan asit cildi yakar, gözlere kalıcı şekilde zarar verir ve ciltte kabarcık meydana gelmesine sebep olur. Bu maddenin etkileri bir kaç saat sonra hissedilir. Bu oluşacak etkilerden korunmak için nitrik koruma eldivenleri giyinmelidir. Gıdalar için kullanmak için bazı işlemler yapılıyor ve bu işlemler esnasında her hangi bir zarar görmemek için bu nitrik eldivenlerin kullanılmasına özen gösterilmelidir. Ayrıca asetik asit 39 derecenin üzerindeki sıcaklıklarda tutuşabilir, bu nedenden dolayı havayla hava ile patlayıcı karışımlar meydana gelebilir.
%25 oranından daha yoğun olan laboratuvarlarda cekerocak altında kullanılması gerekir. Seyreltik asetik asitlerin zararı yoktur fakat daha kuvvetli çözeltileri insan ve hayvanlar için zararlı. Bu asit sindirim sitemine ciddi şekilde hasar verirken kan asitliğini ölümcül miktarda değiştirmektedir.